Żołnierze Wojska Polskiego z kampanii wrześniowej

Żołnierze Wojska Polskiego z kampanii wrześniowej

Na Cmentarzu Wojennym w Kołobrzegu spoczywają nie tylko żołnierze polegli w walkach w Kołobrzegu. Pochowano na także kilku żołnierzy Wojska Polskiego, którzy walczyli we Wrześniu 1939 roku. Kampfgeschwader 152 "Hindenburg" - KG152

(sztab, eskadra sztabowa oraz I dywizjon), stacjonował na oddanym do użytku w 1938 roku lotnisku w podkołobrzeskim Bagiczu. 1 września 1939 roku, chwilę po godzinie 5 rano, nastąpił start bojowy samolotów skierowanych na polskie wybrzeże. Celem był Puck i Rumia. Podążało tam 30 He111E. „Nalot nieprzyjaciela zauważyłem zawczasu, tak że po sygnale syreny wszyscy mieli czas zająć swe stanowiska lub zejść do rowów przeciwlotniczych. Dowódca i paru podoficerów, którzy zebrali się przy nim na ulicy przed kasynem i nie udali się do rowów - zginęli od jednej bomby. MDL był przygotowany do nalotu: wodnosamoloty zakotwiczone na wodzie, magazyny wywiezione, amunicja, benzyna i sprzęt przygotowane w czołówce na Helu. Po nalocie objąłem dowództwo i zgodnie z planem ewakuowałem MDL na Hel…" – pisał ppor. pilot K. Szalewicz z Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. 2 września zbombardowane zostały kolumny wojsk pod Bydgoszczą. Zaatakowano także wycofujące się oddziały Wojska Polskiego w rejonie Bytów - Tczew - Nowe - Kwidzyn – Gniew. Następne bombardowania powtarzały się w kolejnych dniach wojny.

Kołobrzeg był dużym garnizonem i od samego początku wojny, także inne formacje zostały wysłane na granicę z Polską. W kurorcie dobiegło końca lato, a wybrane sanatoria zamieniono na lazarety. Okazało się, że rannych z frontu nie było tak dużo i umieszczono ich w lazarecie zasadniczym przy ul. Łopuskiego. Lazaret zapasowy zorganizowano w ośrodku w Podczelu (obecnie Holtur). To właśnie tam umieszczano rannych żołnierzy polskich, którzy trafili tu z frontu walcząc w ramach Armii „Pomorze”, której celem była obrona polskiego Pomorza przed atakiem Niemców. Nie znamy nazwisk wszystkich żołnierzy, którzy trafili do Kołobrzegu. Nazwiska tych, którzy zmarli z ran, zostały zapisane w księdze miejscowego Urzędu Stanu Cywilnego. Są to:
- Józef Dunkiewicz (3.08.1911-21.09.1939), kanonier 27 pułku artylerii lekkiej,
- Jan Duszyński (10.01.1904-15.09.1939), szeregowy,
- Jgnacy Gembiak (12.03.1913-21.09.1939), kapral 34 pułku piechoty,
- Czesław Klikicki (13.06.1913-18.09.1939), szeregowy 23 pułku piechoty,
- Józef Łapa (2.02.1915-27.09.1939), szeregowy 23 pułku piechoty,
- Edmund Melitz (+19.10.1939), szeregowy 50 pułku piechoty,
- Borys Taradaniuk (1916-12.09.1939), szeregowy.
Żołnierze ci zostali pochowani na najmłodszym cmentarzu kołobrzeskim, który znajdował się na Karlsbergu. Nie wiadomo, gdzie miały miejsce te pochówki. Cmentarz został zdewastowany w okresie powojennym, a następnie ciała zakopywano poniżej pochówków polskich, dokonując w ten sposób likwidacji cmentarza niemieckiego i zakładając cmentarz komunalny w Kołobrzegu. Nazwiska zmarłych polskich żołnierzy zostały upamiętnione w wyodrębnionej części Cmentarza Wojennego w Kołobrzegu (po lewej stronie patrząc w kierunku ołtarza, kwatera P). 

27 pułk artylerii lekkiej został rozbity w bitwie nad Bzurą w dniach 17 i 18 września. 34 pułk piechoty 1 września realizując marsz na kierunku Piła-Młyn w powiecie tucholskim, celem zajęcia pozycji obronnych nad Brdą, walczył z Niemcami w rejonie Pruszcza, Bagienicy i Gostycyna. 3 września większość żołnierzy pułku dostała się do niemieckiej niewoli w okolicy Terespola Pomorskiego. 23 pułk piechoty w nocy w 2 na 3 września walczył w Borach Tucholskich, wyrywając się tam z okrążenia i kierując się na Bydgoszcz. Oddziały poważnie wykrwawiły się w okolicach Włók w powiecie bydgoskim. Żołnierze 50 pułku piechoty walczyli od 1 września w okolicy Bydgoszczy. Pułk jako jednostka bojowa przestał istnieć 4 września. 

Ostatni polski żołnierz zmarł w Kołobrzegu 19 października 1939 roku. Nie natrafiłem na informacje dotyczące losu tych, którzy przeżyli. Obecnie, informacje o zmarłych żołnierzach Wojska Polskiego są dostępne na płycie pamiątkowej na Cmentarzu Wojennym. W żadnej informacji rocznicowej nie pojawiają się ich nazwiska, a wydaje się, że po prostu o nich zapominano. Tymczasem jest to element polskiej historii, a ludzie ci zasługują na pamięć ze strony potomnych, gdyż to za naszą wolność walczyli i oddali życie.

Robert Dziemba

Na zdjęciu: dyrektor Muzeum Oręża Polskiego – Aleksander Ostasz, wraz ze starostą Tomaszem Tamborskim, składają kwiaty i zapalają znicze na symbolicznej płycie w kwaterze „P” Cmentarza Wojennego.

Administratorem danych osobowych jest Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu www.muzeum.kolobrzeg.pl.
Jednocześnie informujemy że zgodnie z rozporządzeniem o ochronie danych osobowych przysługuje ci prawo dostępu do swoich danych, możliwości ich poprawiania, żądania zaprzestania ich przetwarzania w zakresie wynikającym z obowiązującego prawa..

Copyright © 2022-2024 Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu. Wszelkie prawa zastrzeżone.